İsteğe Bağlı Sigorta Primi nedir, kişilerin kendi isteklerine bağlı olarak prim ödeyerek genel sağlık sigortasına ev uzun vadeli sigorta kollarına dahil olmalarını sağlayan bir sigortalılık uygulamasıdır. 4a isteğe bağlı sigorta primi ne kadar? İsteğe bağlı sigorta prim ilk defa 31/05/2006 tarihinde duyurulmuştur ve 01/10/2008 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Bu uygulamaya dahil olan kişiler uzun vadede gerekli koşulları sağlarlar ise hayatları boyunca aynı diğer sigortalılar gibi uzun vadeli sigorta kollarının sağladığı tüm sigorta yardımlarından faydalanabilir, emekli olabilir ve ölümleri halinde şayet varsa hak sahipleri de bundan faydalanabilir.
İsteğe Bağlı Sigorta Primi nedir, kişilerin kendi isteklerine bağlı olarak prim ödeyerek genel sağlık sigortasına ev uzun vadeli sigorta kollarına dahil olmalarını sağlayan bir sigortalılık uygulamasıdır. 4a isteğe bağlı sigorta primi ne kadar? İsteğe bağlı sigorta prim ilk defa 31/05/2006 tarihinde duyurulmuştur ve 01/10/2008 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Bu uygulamaya dahil olan kişiler uzun vadede gerekli koşulları sağlarlar ise hayatları boyunca aynı diğer sigortalılar gibi uzun vadeli sigorta kollarının sağladığı tüm sigorta yardımlarından faydalanabilir, emekli olabilir ve ölümleri halinde şayet varsa hak sahipleri de bundan faydalanabilir.
İsteğe bağlı sigorta primi 2023 yılında zorunlu sigorta kapsamında olmayan ya da zorunlu sigorta kapsamında olsa bile ayda 30 günden az çalışan kişilerin sigortalılık hallerinin devam ettirebilmesi için geliştirilmiştir. Yani ev hanımları veya serbest meslek erbabı kişiler zorunlu sigorta kapsamında olmasalar bile bu uygulama sayesinde sigortalı olabilirler. 4c isteğe bağlı sigorta primi ne kadar, isteğe bağlı sigorta primi ne kadar sorusunun cevabı aşağıdaki etkenlere göre değişebilmektedir.
Örneğin iş sözleşmesiyle çalışanlar ‘’4/a’’, çiftçi-esnaf veya şirket ortağı olanlar vs..’’4/b’’ ve devlet memurları da ‘’4/c’’ kapsamında zorunlu sigortalıdır. Ancak şartları sağlıyorlar ise bu kişilerde isteğe bağlı sigortadan faydalanabilirler. 4a isteğe bağlı sigorta primi ne kadar 2023.
İsteğe Bağlı Sigortadan Faydalanmak İçin Gereken Şartlar Nelerdir?
İsteğe bağlı sigortadan faydalanabilmek için temel şartlar ise şunlardır;
-18 yaşını doldurmuş olmak.
-5510 sayılı kanuna göre zorunlu sigortalı olmayı gerektirecek şekilde bir yerde çalışmıyor olmak.
-Sigortalı olarak 4/a kapsamında çalışsa bile ayda 30’günden az veya tam gün çalışmıyor olmak. (Part-Time)
-Kendi sigortalılık hallerinden kaynaklı olarak malullük ve yaşlılık aylığı almıyor olmak. (Ölüm sigortasından geliri yahut aylığının olması sorun teşkil etmemektedir.)
İsteğe bağlı sigortadan faydalanabilmek için Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olma şartı bulunmamaktadır. Ancak Türkiye Cumhuriyeti’nde ikamet etme şartı aranmaktadır. Ancak bu durumun bir istisnası var. Türkiye ile uluslararası sigortalılık sözleşmesi imzalanmamış ülkelere çalışması için gönderilen işçiler bu durumdan istisna tutulur ve isteğe bağlı sigortalı olabilirler.
Kişilerin ilk defa isteğe bağlı sigortaya başvuracak olmaları halinde ‘’İsteğe Bağlı Sigorta Giriş Bildirgesini’’ doldurarak SGK birimlerine başvurarak veya E-Devlet üzerinden online olarak başvuru yapabilirler. Daha önce isteğe bağlı sigortalı olup tekrar isteğe bağlı sigortalılık başvurusu yapacaklar ise talep dilekçesi ile müracaat etmesi gerekmektedir. Taahhütlü veya PTT posta yollarıyla yapılan başvurularda ise başvurunun kargoya verildiği tarih bildirim tarihi olarak kabul edilecektir.
İsteğe Bağlı Sigorta Nasıl Sonlanır?
İsteğe bağlı sigortalılık müracaatın kurum kayıtlarına geçtiği tarihi takip eden günden itibaren başlar. Bitmesi için ise 4 hal vardır.
1-Ölen sigortalıların ölüm tarihinden itibaren biter.
2-Kendi sigortalılık halinden ötürü aylık veya gelir talebi varsa ve bu aylığı veya geliri almaya hak kazanmışsa buna hak kazandığı tarihte biter
3-İsteğe bağlı sigortalılığın bitmesi için talepte bulunması halinde prim ödenmiş son günü takip eden günden itibaren biter.
4- Türkiye’de ikamet etmekte iken ikametini Türkiye’nin sosyal güvenlik sözleşmesi bulunan ülkelere aldırmasını durumunda ikametin yurt dışına taşındığı tarihten itibaren sona erecektir. Ancak İngiltere, Fransa, İsveç ve İsviçre bu durumdan muaftır. İkametin bu ülkelere aldırılması durumunda herhangi bir sorun söz konusu değildir. (Uluslararası sosyal güvenlik sözleşmesinin imzalanmadığı bir ülkeye ikametin taşınması halinde aksi bir talep olmadığı sürece isteğe bağlı sigortalılık devam eder.)
İsteğe Bağlı Sigortada Primler Nedir?
İsteğe bağlı sigortalılıkta kişiler ödeyecekleri primi kendileri seçse bile alt ve üst sınır vardır. Alt sınır 2023 yılı için brüt asgari ücretin %32’si üst sınır ise brüt asgari ücretin 7,5 katının %32’sidir. (Söz konusu hesaplama isteğe bağlı sigortalıların salt çoğunluğunu bulunduran 4/b yani eski adı ile BAĞ-KUR’lular için yapılmıştır. Aşağıda diğer gruplar içinde detaylandırılacaktır.)Yani;
Alt Sınır; 13.414,50/100 x 32= 4.262,64 TL
Üst Sınır; (13.414,50 x 7,5) /100 x 32= 32.194,80 TL
Söz konusu %32’lik oranın %20’si malullük, %12’si ise genel sağlık sigortası primidir. Ancak unutulmaması gereken bir husus vardır. Yabancı sigortalılar ve Türkiye’nin sosyal güvenlik sözleşmesinin olmadığı ülkelere gönderilen Türk işçilerin kısa vadeli sigorta kolları ve genel sağlık sigortası primler işverenlerce ödendiğinden bunlardan %20 oranında isteğe bağlı sigorta primi tahsis edilir.
Bir diğer husus ise Prime Esas Kazanç tutarıdır. Alt sınır ve üst sınır arasında olmak şartıyla günlük kazanç ve gün sayısı üzerinden malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları ile genel sağlık sigortası primi alınır. Yazılı olarak talepte bulunmayan sigortalıların primleri ise prime esas kazancın alt sınırı üzerinden tahsil edilir. Belirtmek gerekir ki şayet prim ödeme yükümlüsü kişinin kendisi ise ve zorunlu sigortalılık gereği prim borcu bulunuyorsa kişinin yatırdığı primler Kurum’a ait olan borçlarından düşülür.
Bakmakla Yükümlü Olunan Kişiler İçin İsteğe Bağlı Sigorta
Bir başka önemli husus ise bakmakla yükümü olunan kişiler. Bakmakla yükümlü olunan kişilerin isteğe bağlı sigorta kapsamın girmesinde bir sorun yoktur. Ancak 5510 sayılı kanuna göre genel sağlık sigortalı sayılır ve genel sağlık sigortası primi ödemekle yükümlüdür.
İsteğe bağlı sigortalılar genelde 4/b kapsamında bulunsa bile 4/a ve 4/c kapsamında da faydalanılabilir. Elbette bir takım farklılıklar doğar.
4/a Statüsündekiler İçin İsteğe Bağlı Sigorta
İsteğe bağlı sigortalılar 4/a kapsamında 1261 gün prim ödedikleri anda statü olarak 4/b’ye geçerler. Ancak kişi Part-Time çalışan ya da dönemsel işçi ise isteğe bağlı sigortalılığı 4/a kapsamında devam edebilir. Ayda 30 günden az çalışan herkes 4/a kapsamındadır ve bu kapsamda olan kişiler için alt sınır 2023 yılı için günlük 54,21 TL olarak belirtilmiştir.
Yani 25 prim günü olan bir çalışan kalan 5 günü de kendisi isteğe bağlı sigorta ile 54,21 x 5=271,05 TL prim ödeyerek prim gününü 30’a tamamlayabilir.
4/b Statüsündekiler İçin İsteğe Bağlı Sigorta
Kişi 4/b yani eski adıyla BAĞ-KUR kapsamında ise sabit bir ücretten söz edemeyiz. Sebebi ise yukarıda da ifade ettiğimiz gibi söz konusu prim hesabının kişinin prime esas kazancının (alt ve üst sınır arasında olmak şartı ile) %32’si üzerinden hesaplanır. Aylık gelir SGK’ya sigortalı tarafından bildirilmek zorundadır. Bildirilmemesi halinde alt sınırdan işlem yapılır.
Bu noktada 4/b sistemi için önemli bir ayrıntıya değinmemiz gerek. 4/b yani eski adıyla BAĞ-KUR bazı kişiler için isteğe bağlı değil zorunludur çünkü sigortasız işçi çalıştırılması yasaktır. Genelde kendi işletmesine sahip olan kişiler tarafından yapılır. Ancak primleri bir işveren değil sigortalı kendisi ödediği için isteğe bağlı olarak kabul edilmektedir.
Ev Hanımları İçin İsteğe Bağlı Sigorta
Ev hanımları isteğe bağlı sigorta primi ne kadar 2023 ise kendi işletmelerine sahip olan sigortalılardan sonra isteğe bağlı sigortalılıktan en çok faydalanan kişilerdir. Ev hanımları da bu sistem sayesinde emekli olabilir. Ev kadınları isteğe bağlı sigorta primi ne kadar sorusunun cevabı ise, ödemesi gereken prim tutarı tıpkı 4/b’liler gibi asgari ücret üzerinden %32 şeklinde hesaplanır. 2023 yılı için ev hanımlarının ödemesi gereken en düşük tutar 4.262,64 TL iken en yüksek tutar ise 32.194,80 TL’dir.
Devlet Memuru (4/c) Statüsündekiler için İsteğe Bağlı Sigorta
Bir diğer isteğe bağlı sigorta priminden faydalanabilecekler ise 4/c kapsamındaki sigortalılar yani devlet memurlarıdır. 4c isteğe bağlı sigorta primi nasıl ödenir, faydalanabilmeleri için aynı ev hanımları gibi oldukça fazla şartı sağlamaları gerekmektedir.
Öncelikle kişinin en az 10 yıllık memurluk yapmış olması gerekmektedir. 5434 sayılı kanuna tabi görevlerinden istifa ederek ayrılmış olması gerekmektedir. Herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan emekli aylığı olmuyor ve herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşuna bağlı çalışmıyor olması gerekmektedir.
Kişinin görevden istifa ile ayrılmış olması ve başka bir işte çalışmıyor olması en önemli noktalardır. Şayet bu şartların tamamı sağlanıyorsa İsteğe Bağlı İştirakçi olarak isteğe bağlı sigorta kapsamında prim ödeyerek emekli olabilir. Kişi memuriyetten ayrıldıktan sonra SSK’lı veya BAĞ-KUR’lu olmadan 6 ay içerisinde SGK’ya başvurmuş olmalıdır. Ayrıca primlerini de 6 aydan uzun süre ödemezler ise iştirakçilikten atılıyorlar.
Memurluktan atılanlar ve memur olmak için gerekli şartları kaybedenler iştirakçilikten yararlanamazlar. 1 Ekim 2008 tarihinden sonra ilk defa memur olanlar iştirakçilikten yararlanamazlar çünkü bu tarihten sonra memur olanlar 5510 yeni sosyal güvenlik kanuna tabiiler, bu sebeple 5434 sayılı Emekli Sandığı Kanunu uyarınca düzenlenen isteğe bağlı iştirakçilikten yararlanamazlar.
Ayrıca söz konusu iştirakçilerin emeklilikleri memur statüsünde olmasına rağmen çalışmadan emekli oldukları için iştirakçi olarak kendileri ödedikleri primler emekli ikramiyesindeki hesabında dikkate alınmaz. Emekli ikramiyeleri istifa etmeden önce çalıştığı süre üzerinden hesaplanır.
İsteğe bağlı iştirakçilerin ödeyecekleri prim miktarı ise ayrıldıkları zamanki kadrolarının karşılığı olan dereceye göre belirlenmektedir. Primlerini düzenli olarak ödeyen isteğe bağlı iştirakçilere her yıl 1 kademe her 3 yılda bir ise 1 derece verilir.
Şayet kişi isteğe bağlı iştirakçi olacaksa ödemesi gereken sigorta primi %36’dır. Ancak bu sağlık hizmetlerinden yararlanmaları için yeterli değildir. Şayet sağlık hizmetlerinden faydalanmak istiyorlarsa %12 oranında da genel sağlık sigortası primi ödemeleri gerekmektedir.
İsteğe Bağlı Sigorta Prim Ödemeleri Nasıl Yapılır ve Nelere Dikkat Edilmeli?
Her grup için ödeme yapma şekli ortaktır. İsteğe bağlı sigortalıların tamamı prim ödemelerini anlaşmalı olunan bankaların dijital ve fiziki kanallarından, PTT şubelerinden veya T.C. kimlik numarası kullanılarak SGK’nın kredi kartı ile ödeme sistemi üzerinden yapabilirler.
Ancak dikkat edilmesi gereken bazı noktalar var. Öncelikle primler, primin ait olduğu ilgili ayı takip eden ayın son gününe kadar yatırılmalıdır. Yani örnek vermek gerekirse Temmuz ayına ait prim borcunuzu, Ağustos ayının son gününe kadar yatırmanız gerekmektedir. Şayet ödemeler düzenli ya da hiç yapılmazsa kişi isteğe bağlı sigorta programından çıkartılmaz. Ancak ödeme yapılması gereken aylar için gecikme faizi işler. Şayet kişinin prim borcu ödeyememesindeki sebep gelir kaynağını kaybetmesi ise, bu durumu SGK’ya bildirmesi ve süreci sonlandırması gerekmektedir. Aksi takdirde gecikme faizi işlemeye devam eder. Kişinin isteğe bağlı sigortalığı sadece kişinin ölümüyle veya emekli ikramiyesi almaya hak kazanmasıyla sonlanabilir. Bu iki neden dışında kişinin kendi talebi olmadığı sürece isteğe bağlı sigortanın sonlandırılması söz konusu değildir.
İsteğe bağlı sigorta primleri ödenmez ise ilk 3 ay her bir ay için ayrı ayrı olarak %3 gecikme faizi işlenir. İlk üç aydan sonra ödenmeyen primler için ise %2 oranında gecikme faizi işlenir. Geciken prim ödemeleri ise 12 ay içinde gecikme faizi ile ödenmelidir. İsteğe bağlı sigorta primi ne kadar oldu, ödemesi yapılmayan aylarda malullük, yaşlılık ve ölüm aylığı almamakla birlikte, sağlık sigortalarından da yararlanamaz.
Ayrıca son olarak ifade etmek gerekir ki prim ödemelerinin toplu ödenmesi söz konusu değilken, isteğe bağlı sigorta sayesinde eksik prim günleri ödenerek EYT’den faydalanılması da mümkündür.
