Analık durumu sosyal güvenlik sisteminde kısa vadeli sosyal riskler arasında yer almaktadır.
-
-
- Doğum rapor parası almak için doğumdan önceki bir yıl içinde en az 90 gün kısa vadeli sigorta primi bildirilmiş olması,
- İstirahatin başladığı tarihte sigortalılık niteliğinin yitirilmemiş olması,
- Kişinin istirahatli olduğu süre içerisinde işyerinde çalışmamış olması, (Sigortalının isteği ve doktor onayı ile doğuma 3 hafta kalıncaya kadar çalışılabilir)
- Doğumun canlı ya da ölü olarak gerçekleşmiş olması,
- 4b sigortalılarının analıkları halinde genel sağlık sigortası dahil, prim ve prime ilişkin tüm borçlarının ödenmiş olması (4b kapsamında şirket ortağı olan kadın sigortalılar hariç)5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu; analık durumunu kısa vadeli sigorta kolları kapsamında inceleyerek bu sigorta kolundan yapılan yardımları 16.maddede detaylı bir şekilde açıklamıştır. Buna göre analık sigortasından sağlanan yardım doğum rapor parası olarak da adlandırılan geçici iş göremezlik ödeneği ile emzirme ödeneği verilmesidir.Bu yazımızda analık sigortasına bağlı olarak geçici iş göremezlik ödeneğinin verilme şartları, süresi ve geçici iş göremezlik ödeneğinin hesaplanması ve doğum rapor parası hesaplama gibi konulara ayrıntılı bir şekilde yer veriyoruz. Analık Kavramı
5510 sayılı Kanunun 15.maddesinde analık kavramına yer verilmiştir. Buna göre 4a ve 4b kapsamındaki;
- sigortalı kadının veya
- sigortalı erkeğin sigortalı olmayan eşinin,
- kendi çalışmalarından dolayı gelir veya aylık alan kadının ya da
- gelir veya aylık alan erkeğin sigortalı olmayan eşinin
gebeliğinin başladığı tarihten itibaren doğumdan sonraki ilk sekiz haftalık, çoğul gebelik halinde ise ilk on haftalık süreye kadar olan gebelik ve analık haliyle ilgili rahatsızlık hallerine analık hali denir.
Geçici İş Göremezlik Ödeneğinden (Doğum Rapor Parası) Yararlanma Şartları
Analık sigortası kapsamındaki kişilere doğumdan önce ilk 8 hafta (çoğul gebelik olması durumunda ilk 10 hafta) ve doğumdan sonraki sürede de ilk 8 haftalık süreyi kapsayacak şekilde her gün için geçici iş göremezlik ödeneği ödenmektedir. Bu ödenekten faydalanabilmek için sigortalının doğum rapor parası şartlarına sahip olması gerekmektedir. Buna göre;
gerekmektedir.
Geçici İş Göremezlik Ödeneğinin Hesaplanması
5510 sayılı Kanuna göre geçici iş göremezlik ödeneğinin miktarı sigortalının günlük kazancı esas alınarak belirlenmektedir. Günlük kazancın nasıl hesaplanacağı Kanunun 17.maddesinde ayrıntılı olarak açıklanmıştır.
Buna göre günlük kazanç; iş kazasının olduğu, meslek hastalığında ise iş göremezliğin başladığı tarihten önceki on iki aydaki son üç ay içinde; analık ve hastalık durumlarında ise iş göremezliğin başladığı tarihten önceki on iki aydaki hesaplanacak prime esas kazançlar toplamının, bu kazançlara esas prim ödeme gün sayısına bölünmesi suretiyle hesaplanır.
Sigortalıların iş göremezliğin başladığı tarihten önceki son bir yıl içinde 180 günden az kısa vadeli sigorta primi var ise hastalık ve analık halinde hesaplanan günlük kazanç tutarı, iş göremezliğin başladığı tarihteki günlük prime esas kazanç alt sınırının iki katını geçemeyecektir.
Burada dikkat edilmesi gereken nokta 21.03.2024 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan Anayasa Mahkemesi kararı ile hastalık ve analık hallerinde on iki aylık primlerin değil de son 3 aydaki primlerin dikkate alınacağı hususudur. Anayasa Mahkemesinin bu kararı 21.12. 2024 tarihinde yürürlüğe girecektir.
Doğum Rapor Parasına Esas Günlük Kazanç Nasıl Hesaplanır?
Doğum rapor parasının hesaplama işlemi günlük kazanç; son 12 ayda bildirilen toplam prime esas kazanç tutarının son 12 ayda bildirilen toplam prim ödeme gün sayısına bölünmesiyle yapılmaktadır.
Günlük kazancın hesabında olayın gerçekleştiği aydaki gün ve prime esas kazançlar dikkate alınmamakta, doğrum rapor parası hesabına bir önceki aydan itibaren başlanmaktadır.
Şimdi bir örnek üzerinden doğrum rapor parası ne kadar sorusuna yanıt verelim.
Örnek: 01.09.2023 tarihinde çalışmaya başlayan ve 15.04.2023 tarihinde analık için doğum öncesi istirahatine ayrılan kadın sigortalının son 1 yılda bildirilen prim gün sayısı 210 gündür.
Dönem Bildirilen Gün Bildirlen Kazanç (TL) 2024/03 30 21.000 2024/02 30 21.000 2024/01 30 21.000 2023/12 30 14.000 2023/11 30 14.000 2023/10 30 14.000 2023/09 30 14.000 Toplam 210 119.000 Buna göre iş göremezliğe esas günlük kazanç tutarı 119.000 / 210 = 566,66 TL olarak hesap edilecektir.
Doğum Rapor Parası Ne Kadar Süre Verilecektir?
Analık sigortasından alınan raporlarda ödenek hesabı yapılırken, hastalık sigortasında olduğu gibi rapor süresinden herhangi bir kesinti yapılmadan, rapor süresinin tamamı için ödeme yapılır.
Dolayısıyla analık durumunda olan sigortalı kadın; doğumundan önceki ve sonraki 8 hafta, gebeliğin çoğul olması durumunda da doğumdan önceki süreye 2 hafta eklenerek hesaplanan günlük kazancı üzerinden bu ödeneği alabilecektir.
-
