Ülkemizin yaşadığı ekonomik sıkıntılar nedeniyle bazı işletmelerin işçi maliyetlerini azaltmak ve piyasa ekonomisinin dengesinde tutunmak adına çok sayıda işçi çıkardığı ve çıkaracağı tahmin ediliyor. Kimi zaman departman kapatılması kimi zaman da işçi sayılarında yüklü sayıda personelin işten çıkarılması gibi durumlarda 4857 sayılı İş Kanununda belirtilen “toplu işçi çıkarımı” kavramına girip girmediğine dikkat edilmesi gerekiyor.
Toplu İşten Çıkarma Nedir?
Toplu işten çıkarma; teknolojik, ekonomik veya yapısal nedenlerle çok sayıda işçinin iş sözleşmesinin fesih edilmesi, belirli koşullarla toplu işten çıkarma olarak tanımlanıyor. Bir aylık süre içinde işçi sayısına bağlı olarak 10 ile 30 arasında işçinin iş sözleşmesinin feshi toplu işten çıkarmadır.
Toplu İşten Çıkarmanın Mevzuattaki Yeri
4857 Sayılı İş Kanunu’nun 29. maddesine göre, işveren; ekonomik, teknolojik, yapısal ve benzeri işletme, iş yeri veya işin gerekleri sonucu toplu iş akdi feshine gidebilir. Bunu en az otuz gün önceden bir yazı ile iş yeri sendika temsilcilerine, ilgili bölge müdürlüğüne ve Türkiye İş Kurumu’na bildirmekle yükümlü.
İş yerinde çalışan işçi sayısına göre toplu işten çıkarma şartları;
- 20 ile 100 işçi arasında çalışanı bulunan iş yerinde, en az 10 işçinin,
- 101 ile 300 işçi arasında çalışanı bulunan iş yerinde, en az yüzde on oranında işçinin,
- 301 ve daha fazla çalışanı bulunan iş yerinde, en az 30 işçinin,
4857 sayılı İş Kanunu’nun 17. maddesi uyarınca ve bir aylık süre içinde aynı tarihte veya farklı tarihlerde son verilmesi toplu işten çıkarma sayılıyor.
İşveren toplu işten çıkarma yapacağı zaman bunu en az otuz gün önceden bir dilekçe ile iş yeri sendika temsilcilerine, Çalışma Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’nın ilgili bölge müdürlüğüne, bağlı bulunulan Türkiye İş Kurumu’na bildirmeli. Bildirimden sonra iş yeri sendika temsilcileri ile işveren arasında yapılacak görüşmelerde, toplu işçi çıkarmanın önlenmesi ya da çıkarılacak işçi sayısının azaltılması yahut çıkarmanın işçiler açısından olumsuz etkilerinin en aza indirilmesi konuları ele alınır. Görüşmelerin sonunda, toplantının yapıldığını gösteren bir belge düzenlenir.
İş yerinin tamamen faaliyetine son vermesi durumunda iş yeri sendika temsilcilerine bildirimde bulunmaz. İlgili birimlere yapılacak bildirimde, işten çıkarma sebebi, etkilenecek işçi sayısı ve ne zaman fesih yapacağına dair bilgileri ibraz etmeli.
İşveren toplu işçi çıkarmanın kesinleşmesinden itibaren 6 ay içinde aynı nitelikteki iş için yeniden işçi almak istediği takdirde nitelikleri uygun olan işten çıkarılan işçileri tercihen işe çağırmakla yükümlüdür.
