Geçtiğimiz günlerde sosyal medyada benim şehrim Eskişehir’den bir video oldukça ilgi gördü. Genç bir öğretmenin serzenişi yansıtılıyordu. Eskişehir’deki bir özel okula iş başvurusu yapan genç öğretmene, haftanın 7 günü çalışması karşılığında 6.500 TL teklif edildiği için video çekmişti. Okulun adını ifşa etmemiş, suçlama yapmamış ve bizi bu konuda kibarca uyararak bilgilendirmişti. Bu oldukça absürt durumu ortaya çıkarmak için iyi bir yöntemdi.
İş hayatına yeni katılan kesim ise bu kadar naif değil. Genç kesimde, yaşları gereği zaten tuvalet alışkanlıklarından aşk hayatlarına kadar TikTok’ta paylaşımlar yapan bir kesim bulunuyor. İşlerine son verildiğinde ya da kendilerince haksız buldukları bir durumla karşılaştıklarında hemen TikTok’ta video paylaşıyorlar. Bu işten çıkarılma, performans görüşmesi ya da herhangi bir konu olabilir.
Geçmiş yıllarda işten çıkarılmak utanç kaynağı yaratabilecek bir durum olarak nitelendirilirdi ve konu mümkünse gizli tutulurdu. Hatta sorulduğunda “bir süre dinlenmek istedim, annem rahatsız, ona destek olacağım” gibi örtüler bile kullanılırdı. Şimdi durum tam tersi; yeni jenerasyonumuz kendisine iş verildiği için, eski nesillerde olduğu gibi minnettar değil bir kere. Bu ilişkiyi karşılıklı sağlıklı fayda yaratması gereken bir ilişki olarak görüyor. Patronun davranışlarına boyun eğme gereği geçmişte kaldı. Bu bakış açısı, haksız bir işten çıkarmaya, makul olmayan bir İnsan Kaynakları görüşmesine,doğru verilere dayanmayan bir performans puanlamasına karşı video çekiyor ve bir saniye bile tereddüt etmeden videosunu yayınlıyor.
Eskiden iş yerindeki arkadaşlarla paylaşılan absürt durumlar, şirketteki bazı toksik uygulamalar ve insanlar kolayca açığa çıkabiliyor ve İnsan Kaynakları ve işveren üzerinde yükümlülükler getiriyor.
Bir yandan toksik insanlar, haksız uygulamaların ortaya çıkmasına neden olabiliyorlar. Ancak madalyonun diğer tarafında, işverenler açısından oldukça büyük suistimale açık bir durum ortaya çıkıyor. Özellikle söylediğimiz bir sözün ya da davranışın halka açık hale geldiği bir dönemde, işverenin kritik bir durumda olduğu aşikardır. Geçtiğimiz günlerde iş görüşmesine çağrılan ve hemen işe başlatılan, ancak yarım gün çalıştıktan sonra “Başka birini işe aldık” denilerek eve gönderilen bir kişinin paylaşımı vardı. Bu olay ve savunma her açıdan tuhaf nitelikteydi. İşverenin sigortasız olarak kişiyi işe başlatması, yarım gün sonra işten çıkarması ve çalışanın “Yarım günlük emeğimi sömürdüler” şeklindeki paylaşımı tümüyle tuhaf bir durumu açığa çıkarıyordu.
Motivasyonu üretme, değer yaratma düşüncesinde olmayan bir çalışan, pekala en az nasıl zarar verebilirim mantalitesinde olabilir.
Bunlar “Quit-Tok” videolar olarak adlandırılıyor ve paylaşımlar en çok Bilişim ve Eğitim sektöründeki toplu işten çıkarmalarda revaçta. Beyaz yakalı çalışanlardan başlayan bu hareket mavi yakalılara yayılmış durumda. Paylaşımların yaygınlaşmasının bir nedeni de işten çıkarma veya istifanın online bağlantı ile yapılıyor olması. Hele istifa etmeye karar vermişse, hazırlıklı olarak tüm görüşmeyi kayda alabilir ve istediği kısımları yayınlayabilir. İşten çıkış videolarının revaçta olmasının bir nedeni, çok fazla tıklama alması ve absürd, ironik ya da komik olduğu oranda paylaşım yapana, bir şöhret getirmesi. Videoların en başarılı olanları ise, işten ayrıldığı gerçek zamanı yakalaması, bu durumda tıklama milyonlara ulaşıyor.
Tüm bunlar her ne kadar işveren için oldukça büyük bir reputasyon kaybı yaratıyorsa da bize bir şeyler öğretiyor.
-İşten çıkarmaların ne kadar özensiz ve duygusuz yapılabilidiğini.
-İnsan kaynakları alanında çalışanlarla doğrudan temas kuran kişilerin doğru seçilmediği ya da burada çok büyük iletişim kazaları yaşandığını.
-Performans sistemlerinin özensiz ve doğru ölçümlemeye dayanmadığını.
-İşten çıkarma kararlarının düşüncesizce verildiğini.
-İşten çıkarma ve çalışanlarla temas konuları tepede verildiğini ama bire bir nasıl uygulandığının önem taşıdığı.
Z Jenerasyonunun yarattığı bu dalga bizlere pozitif iş kültürü yaratma konusunda ayna tutabilir.
Çalışma hayatında olan bitenin sokağa kolay dökülebildiği günümüz iş hayatında, çalışan deneyiminin anahtar konulardan biri olduğu ve bu konuda içten ve gerçek uygulamalar konusunda işverenin ve işveren temsilcilerinin kafa yorması ve uygulamaları takip etmesi her zamankinden daha önem taşıyor.
Kim Bilir biz de kameranın diğer tarafında olabiliriz bir gün.
https://www.tiktok.com/@kokomoorad/video/7230813820908850474
https://www.tiktok.com/@humzazafarbnb/video/7092798876997995782
