Bu yazı, Dünya Gazetesi’nde 4 Temmuz 2017 tarihinde yayımlanmıştır.
Not almak size dikte edileni yazmak değildir. Aksine, dikkatli dinlemeyi, analiz etmeyi ve can alıcı noktayı kaleme almayı gerektirir.
‘Yazılmamış bir fikir kaybolmuş bir fikirdir’ der milyarder Richard Branson. İlham geldiğinde, onu yakalamalısın. Yakalamanın en basit ve etkili yolu da o anda fikri not etmekten geçer.
Not almak, gerek resim gerek yazıyla kayıt altına almak insanlık tarihi kadar eskidir. İlk kez 15.yy’da kağıdın yaygınlaşmasıyla akademisyenler, yazarlar ve uzmanlar arasında etkili not almak gündeme gelmiş. 20. yy’da ise, nasıl not alınması gerektiği konusunda standartlar getirilmeye çalışılmıştır. Günümüzde; iş dünyasında ve okul hayatında, eski bir yöntem olmakla beraber doğru yapıldığında insanın hayatını kolaylaştıran, hafızasına verdiği yükü azaltan ve başarısını arttıran sağlam bir alışkanlıktır.
Branson Virgin bünyesindeki şirketlerinde not almayı her alanda, departman ve birey bazında desteklemektedir. Not almayı söyleneni yazmak gibi kısıtlı bir tanımla ele almaz. Not almak onun için gözlem yapmak ve o gözlemi not etmek, bir durumu analiz edip o analizi daha sonra iş arkadaşlarıyla paylaşmak üzere kayıt altına almak, tamamıyla alakasız bir zamanda aklınıza gelen farklı bir fikri, çözümü veya düşünceyi daha sonra hayata geçirmek üzere hızla çiziktirmek demektir.
Branson’un not almayı birçok diğer alışkanlığın üzerinde tutmasında kişisel sebepleri de vardır. Çocukluğunda disleksik (hafıza ve dili etkileyen öğrenme bozukluğu) olduğundan hafızasına tam güvenememiş ve sürekli not almayı hızlı öğrenebilmesinin ve başarısının sırrı olarak görmüştür.
Not almak satranç oynamaya benzer
Harvard Üniversitesi Profesörü Michael C. Friedman’ın Not almak üzerine notlar adında öğrenci ve eğitmenlere yol gösteren araştırmasında (Notes on Note-Taking: Review of Research and Insights for Students and Instructors) not almanın yararları daha iyi düşünme, analiz etme, problem çözme ve karar verme ve grup olarak daha verimli çalışmak ana başlıkları altında gruplanmıştır. Friedman’a göre, kişi not alarak hafızasında tutması gerekenleri dış belleğe atar ve içeriği yakın gelecekte kullanmak üzere depo eder. Ayrıca, araştırmasında Friedman not almanın daha geniş kapsamlı öğrenmeye yaradığı sonucuna varır.
Ancak etkili not almanın önünde ciddi engellerin olduğu unutulmamalıdır. Öncelikle konuşan kişinin not alan kişinin not alma kapasitesinden çok daha hızlı konuştuğu kesindir. Eğer bir de odada gürültü veya herhangi bir dikkat dağıtan etken mevcutsa, konuşanın söylediğini net bir şekilde algılayıp özetlemek daha da zorlaşır. Not alma sürecinde not alan kişinin birden fazla kognitif işlevi aynı anda koordine etmesi şarttır: Bir yandan konuşan kişiyi pür dikkat dinlemesi, konuşulan konuyu kavraması, not almaya değecek noktaları belirlemesi ve belirler belirlemez ciddi zaman kısıtlaması içinde yazması gerekmektedir. Etkili not almanın bir satranç ustasının satranç oynamasıyla eş değer zihinsel aktivite gerektirdiği saptanmıştır. Not alma da satranç oynama da bilgiye ulaşmak, planlamak ve çözüm geliştirmenin spontane bir şekilde gerçekleştirilmesini gerektirir.
