Şirketinizin faaliyet göstermesi için olmazsa olmazlara konsantre olun. Gerisini geliriniz arttıkça önem sırasına göre hayata geçirmek üzere plan ve projelerinize dahil edin.
Seth Godin’in geçtiğimiz hafta yazdığı blog yazılarından biri ‘bootstrapping’i işlerinizi ileriye taşımak ve öğrenmek için yeni bir yöntem olarak yazmış. Hatta önümüzdeki günlerde 21 ila 100 gün sürecek topluluk odaklı online modüllerden oluşan bir bootstrapping çalıştayı düzenleyecek.
Nasıl finansal açıdan bağımsız olunur? Sorusunun cevabına odaklanacak Seth Godin bu çalıştayında. Freelance olarak günlük masraflarını gidermeye yönelik proje bazlı çalışmaları kastetmiyor. Godin bootstrapping ile, çalıştay katılımcılarına vermeye çalıştığı dünyanın en büyük girişimcilerine girişim yatırımcısı olmak da değil. Godin’in deyimiyle bootstrapper (bootstrapping yapan kişi) öyle bir kurum kurar ki, kurumun müşterileri hizmetlerinden o kadar memnundur ki, kurumu finanse etmek isterler. Kendi üreten kendi satın alan kendi kendine yeten bir topluluk.
Godin’in tanımına göre, bootstapping hizmet ile gelen özgürlük. Öyle bir hizmet verin ki – bu hizmetin içinde insanları birbiriyle
bağlantı kurmasını sağlamak, onları yönlendirmek ve gene aynı network’e hizmet etmek olsun, müşterileriniz sizsiz yapamaz olsunlar.
Peki iş dünyası içinde nedir bootstrapping? Sermayeniz olmadan – ya da çok az sermaye ile- iş kurmak. Yani, girişim sermayesi yatırımcılarını unutun melek yatırımcıları da… Bootstrap işletme dilinde Türkçeleştirildiğinde öz imkan anlamına geliyor. Yani, kendi yağıyla kavrulan. Potansiyel müşterileri yatırımcıya dönüştürüyor. İlk günden borsaya endeksli bir şirket olmak gibi bir durum. Henüz kurulduğu ilk günlerden itibaren şirket ‘hissedarları’ olan müşterilerine karşı sorumluluk duyuyor.
Bootstrapping’i başarıyla hayata geçirmiş şirketler arasında Braintree, TechSmith, Envato, AnswerLab, Litmus, iData,
BigCommerce, and Campaign Monitor gibi startup’lar var.
NEDİR BOOTSTRAPPING’İN EVRELERİ?
1. Evre: İşe başlama parası
Kişisel birikim veya İngilizce’de sıklıkla FFF denilen (Friends, Family and Fouls) aile, arkadaşlar veya size yatırım yapan deliler! İnsanın kendisi ve en yakınındakilerden edindiği para ile işe girişmesi en az sancılı yöntem. Birçok girişimci yeni girişimlerine yan iş olarak başlıyor ve tam zamanlı günlük 9-5 işine devam ederek yaşamını idame ettiren gelirini alıyor, biriktireceğini yeni işine yatırıyor. Küçük başlıyor, yaratacağı değeri en yalın haliyle piyasaya sunuyor.
2. Evre: Müşteri finansmanlı para
İkinci evrede finansman için müşterilere dönüyorsunuz. Müşterilerden aldığınız parayı işletmeye, gene müşterilere hizmet edecek ürün ve servislere yatırıyorsunuz. Bu para çoğu zaman işin yürümesini sağlayan, masrafları karşılayan para oluyor, büyüme zaman içinde gerçekleşiyor. Öncelik şirketin ayakta kalmasını sağlayan nakit akışını sağlamakta.
Banka borcuna hayır mı demeli? Ekipman, eleman alımı gibi kısa süreli harcamaları gidermek için hatta nakit akışındaki çıkmazı ötelemek için önlem olarak banka borcu devreye sokulabilir. Ancak bunların sadece geçici çözümler olduğu unutulmamalıdır.
Amerika genelinde konferanslar düzenleyen organizasyon şirketi Create and Cultivate’nin kurucu CEO’su Jaclyn Johnson’ın
FastCompany’de yayınladığı yazısına göre, kurucunun olumlu psikolojisini koruması ve işlerini minimum harcama ile gidermesi ilk günlerde ayakta kalmasının sırrı. Johnson 4 temel prensibin kendi girişiminin ilk günlerinde işi sağlam temellere oturtmakta etkili olduğunu yazıyor.
a) Ellerinizi kirletmekten utanmayın
Kendi işini yapmak demek ne gerekirse o işte joker görevi yapmak demek. Yani gerektiğinde sekreter, muhasebeci, patron,
pazarlamacı, insan kaynakları uzmanı, bilgi işlemci, vs… Tabii ki zaman gelecek işler büyüyecek, yeni müşterilerin işlerini
yetiştirmek için yeni elemanlara ihtiyaç duyulacak ancak o zaman gelene kadar yeni bebeğinizin annesi de babası da siz olacaksınız.
b) Girişimci kafalı insanları işe alın
Takım 9-5 işimi yaparım, maaşımı alırım bakış açısında olmamalı. Uzun saatler, esnek çalışma düzeni, inişli çıkışlı maaş ödeme dönemlerine adapte olacak biri olmalı. Sizi anlayan, sorumluluğu beraber yüklenmeye hazır bir ekip kurun. Zorda olduğunuzda -ki işin ilk dönemlerinde zorda olmamak diye bir durum olamayacak, sizin yanınızda savaşacak insanlar edinin. Bu tür insanları
takımınıza katmanız için CV’nin ötesinde niteliklere bakmanız gerekecektir. Dürüst, çalışkan, adil, olumlu insanlar. Beraber yaşamınızın uzun saatlerini geçirmek isteyeceğiniz, beraber çalışıp, beraber kazanabileceğiniz insanlar. Mükemmel bir özgeçmiş, dünyanın en iyi okullarından mezun olmak, hataya tahammül etmemek her zaman aranan özellikler olmayabilir… Etiketlerin etkisinde kalmayın, takımım diyeceğiniz insanları etiketlerinin ötesinde tanıyın.
c) Tam zamanlı işinizden çok daha az para kazanmaya razı olun
İlk zamanlarda özellikle de ilk sene zarfında girişimcinin maaş alması bir lüks. Günlük harcamalarınıza yetecek kadar para
kazanabilirsiniz. Bu da iyi bir başlangıç olacaktır. Birikimleriniz bugünler içindir.
d) Nasıl dirayetli olunur kendi kendinize öğretin
Arkadaşlarınızı, müşterilerinizi kaybedeceksiniz, ortaklarınızla para veya çıkar savaşına girdiğiniz olacak. Yumuşak karnınızı sertleştirmenin, dayanıklı olmanın zamanı. Girişimci olacaksanız, başka şansınız yok. Kim baştaysa onun başa çıkması gereken sorunlar. Keni yağıyla kavrulan girişimcinin kaçınılmaz problemleri. Üstesinden gelmek zorunda, kendi başına, kendi doğrularıyla.
Bazen takımınız hatalı bir adım atacak, üstlenen siz olacaksınız, bedelini ödeyeceksiniz.
DİBİNE KADAR BOOTSTRAPPING
Inc.com’da deneyimlerini paylaşan Jerry Jao ve ortağı bootstapping’i akıl almaz seviyelere taşımışlar. Nasıl mı? İki sene maaş almadan birikimlerinden harcayıp kurdukları şirkete yatırım yaparak.
Jerry Jao para biriktirmek ve şirketini ilk senelerde kara taşımak için birkaç yaratıcı taktiğe başvurmuş: Örneğin, çalıştığı
avukatlardan avukatlık ücretlerinde indirim almış, beraber çalıştıkları 2 sene içinde ücretsiz görüş almak için anlaşma yapmış. Muhasebesini kendi tutmuş ve bir uygulamadan yardım alarak defterlerini kendi tutmuş. Bu sayede, son derece basit bir uygulama üzerinden tüm sayılara hakim olmuş, her ay nereden kesebilir, nasıl tasarruf edebilir kararını daha kolay verebilmiş. Microsoft ve Amazon Web Services gibi büyükler yeni girişimlere özel ücretsiz deneme hizmetleri vermekte. İlle hemen ofisiniz olsun diye acele etmeyin, masrafları minimumda tutmak için önce evden çalışın daha sonra paylaşılan ofis alanlarını tercih edin. İşe alım ve PR gibi hizmetleri kendi bünyenizde küçük bütçelerle halledin, ilk evrede profesyonellere para yatırmayın.
Şirketinizin faaliyet göstermesi için olmazsa olmazlara konsantre olun. Gerisini geliriniz arttıkça önem sırasına göre hayata
geçirmek üzere plan ve projelerinize dahil edin. En azla en çok iş başarmayı iş yapma şekli sizi bir bootstrapping uzmanı haline
getirecek. Yolunuz açık olsun.
Bu yazı 04.09.2018’de Dünya Gazetesinde yayımlanmıştır.
Ela Erozan
